De juiste zet

Wat doet een niet-wandelende mens zoal tijdens een tweede lockdown? Juist hij leest bijvoorbeeld een boek dat al zolang op zijn kast staat te pronken en smeekt om gelezen te worden. Wat doet een schaker tijdens zijn gedwongen schaakquarantaine? Toch geen praktisch schaakboek lezen zeker? Wat kan een schaakspeler doen, die de meerwaarde probeert te zoeken in het spel der koningen? Wel die is misschien gebaat bij het doornemen van 'De juiste zet' van de Schotse grootmeester Jonathan Rowson. Toen ik op een rustige vrijdagavond aan het grasduinen was tussen de nieuwste aanwinsten van de Roeselaarse bieb viel mijn oog op bovenstaand boek en vooral de ondertitel intrigeerde mij: 'Wat schaken je leert over het leven'. Als je mij die vraag vooraf had gesteld, dan had ik waarschijnlijk euh 'weinig' geantwoord. Na wat nadenken had ik waarschijnlijk het scherpt de concentratie en het rekenvermogen aan vermeld. De auteur van het boek ziet het echter allemaal veel breder en dieper, toegegeven ik was eerst wat kritisch, omdat ik van oordeel ben dat je niet alles kunt uitleggen met schaak. Het boek belandde uiteindelijk op mijn nachtkastje en wat belangrijker is voor deze blog het raakte zelfs volledig gelezen...

Auteur Jonathan Rowson is een Schots grootmeester, die drie keer op een rij kampioen werd van Groot-Brittannië (2004, 2005 & 2006). Hij heeft ergens in het boek ruiterlijk toe dat de beste spelers toen wel niet meededen. Op het top van zijn kunnen was hij 2599 ELO waard, ééntje minder dan de magische grens van 2600, wat hem net geen 'overgrootmeester' maakte. Gaandeweg verloor hij zijn belangstelling in actief schaken en ging hij zich meer toeleggen op het gezinsleven en zijn wetenschappelijke carrière. Rowson is een gepromoveerd filosoof en een vooraanstaande klimaatwetenschapper die met de regelmaat van de klok ook het schrijfgereedschap hanteert. Zo schreef hij meerdere boeken al of niet schaakgerelateerd. De juiste zet verscheen vorig jaar en is zijn laatste literaire worp tot hier toe.

Het boek telt 8 hoofdstukken die op hun beurt verdeeld zijn in acht onderwerpen. Inderdaad dat maakt 64 en dat is niet toevallig het aantal velden op een schaakbord. In dit vierenzestigdelige avontuur gaat Jonathan Rowson op zoek naar de betekenis van het schaken in vele aspecten van het echte leven. Enkele hoofdonderwerpen zijn hier bijvoorbeeld: Winnen en verliezen, leren en afleren, macht en liefde en leven en dood. In dat laatste hoofdstuk heeft hij het bijvoorbeeld over het schaakspel als een strijd op leven en dood. Het filosofisch gedachtengoed hierachter wordt verlucht met het aanhalen van de bekende film 'Het zevende zegel' waarin een middeleeuwse ridder een partijtje schaak speelt met 'Pietje de Dood'. Vervolgens vertelt hij het trieste maar waargebeurde verhaal van grootmeester Karapanos die op een tornooi in Griekenland net voor zijn winnende zet een hartaanval krijgt en sterft. 

In winnen en verliezen wordt onder andere het aspect 'tegen zijn verlies kunnen' van naderbij bekeken en hoe dit zijn waarde krijgt in de maatschappij. Soms zware theorieën die hij wat verzacht met een leuke anekdote. Bijvoorbeeld over Ghandi die op een wegrijdende trein stapt en een sandaal verliest, vervolgens ook zijn andere naar buiten werpt, zodat degene die ze vindt twee dezelfde schoenen kan dragen. Waarmee hij iedereen wil aansporen om verlies filosofisch op te nemen. 

Er is ook een volledig hoofdstuk gewijd aan de voortsnellende technologie en de digitale wereld waarin we leven. Computers zijn niet meer weg te denken in het schaakgebeuren. Hier verhaalt hij hoe Anand zich voorbereidde tegen Kramnik in de WK-Match van 2008, een voorbereiding die bijna voor de volle 100% met de computer gebeurde.  Rowson vertelt dit uit de eerste hand want hij was éen van de secondanten van Anand. 

Concentratie is vrijheid is dan weer één van de zwaardere thema's in dit boek. Een diepe concentratie wordt beschouwd als een volledige absorptie, zeldzaam en nastrevenswaardig. Hoe beter men zich kan concentreren of ervaringen intensiveren, hoe meer we ontdekken wat in het leven de moeite waard is. Een interessante bewering waar je best eens bij stil blijft staan voor je verder gaat in dit onderwerp, anders kun je wel eens het noorden (en ook het zuiden) verliezen. De moeilijkere thema's worden afgewisseld met luchtigere onderwerpen, in 'liefde', en nu heb ik de aandacht van iedereen, heeft hij het over zijn succesvolle B-Tornooi op grote schaakevenementen. Dat blijkt dan de jacht op de aanwezige schaaksters te zijn...

En zo gaat Rowson maar door, in deze 400 pagina's tellende turf worden zowat alle schaaktermen vertaald naar het echte leven en wat ze daar kunnen betekenen. Zijn heldere schrijfstijl doorspekt met humor zorgt ervoor dat je blijft lezen, maar vergis u niet dit is geen roman die je op enkele dagen gaat verslinden. Filosofie is geen exacte wetenschap, zoals wiskunde er ééntje is. Sommige stellingen in dit boek moet je daarom wat laten bezinken, wat laten 'rijpen', vooraleer je hun diepere betekenis ervaart. Wie daartoe bereid is, zal veel voldoening vinden in dit boek.

Minder kort

 

Ondanks het feit dat de vaccinatiecampagne in België niet met een sneltreinvaart maar eerder met de snelheid van het leeuwenboemeltreintje in pretpark Bellewaerde vooruitgaat, durf ik voorzichtig te stellen dat er na een aartsdonkere periode weer licht aan onze schaakhorizon opdoemt. Het is nog een flauw waterzonnetje dat krampachtig omhoog kruipt, maar toekomstperspectief is er terug. Ik wil hier niet doorgaan voor de Roeselaarse Nostradamus, maar ik durf toch voorspellen dat we over (maximaal ?) twee maandjes weer achter het schaakbord zullen zitten. Misschien een boude bewering maar ik duim alvast, zodat ik het hier eindelijk wat meer kan hebben over de Torrewachters. Het afgelopen jaar was het geregeld een moeilijke oefening om wat zinnigs uit mijn pen te toveren. Ook nu hou ik het op enkele korte gevarieerde anekdotes: met een wereldkampioen die niet altijd wint, een kersverse voorzitter met ambitie, de 'King' is terug alive and kicking, een teamcup op Belgisch vlak en tot slot onze meester die het aandurft om het in volle quarantaine over geïsoleerde pionnen te hebben...

*Niet de gedoodverfde favoriet en wereldkampioen Magnus Carlsen heeft de Opera Euro Rapid gewonnen maar Wesley So. Het werd een hele nipte, maar die tellen ook. Na de eerste van 2 finale dagen was het gelijk (2-2) en op Valentijnsdag haalde So het nipt met 2,5-1,5. Valentijn inspireerde de journalist van dienst op de officiële site tot de volgende quote: 'Love hurts for Carlsen on Valentines day'. Schoon gezegd, wie alles nog eens op zijn gemakske wil nalezen die kan hier terecht.

*Geert Bailleul werd met overgrote meerderheid van stemmen verkozen tot de nieuwe voorzitter van de Belgische Schaakbond. Geert, die al voorzitter is van de Brugse Schaakkring breidt hiermee zijn territorium gevoelig uit. Namens de Roeselaarse Torrewachters wensen we hem veel succes, moed en sterkte toe, want wie in België wat wil gerealiseerd krijgen, die moet van goeden huize afkomstig zijn en daarmee bedoel ik zeker niet alleen op schaakgebied. Aangezien Geert Bailleul zijn wortels heeft in de West-Vlaamse klei, zal dit ongetwijfeld ook een invloed hebben op het West-Vlaamse schaakleven. Zo zal Geert er ongetwijfeld voor zorgen dat we geen lidgeld meer moeten betalen, sterker nog als de Bond ons wil dan zal ze ons moeten betalen 😁. Mijn natte droom om eens een ronde van Tata Steel Chess te organiseren in België is nu heel wat dichterbij gekomen: Het wordt wellicht niet de bovenste bol van het Brusselse Atomium, maar de klokkentoren van het Brugse Belfort is een mooie tweede. Geert ziet het verder volledig zitten, lees er maar eens zijn kandidatuur op na.

*De King leeft jawel, hij is in bloedvorm en zaterdag aanstaande vergast hij ons op een online schaaklesje. Daniël King, de gekende schaakmediafiguur, heeft het over goede partijen en de strategieën in deze games wat ze tot meesterpartijen maakt. Inschrijven kon tot en met vandaag, maar ik durf te wedden dat wie het schoon vraagt en een Jupiler opstuurt richting Glenn Dayer er nog bij kan. Alle info is nog steeds hier te vinden.

*Enkele blogs geleden heb ik het gehad over het Online World Corporate Chess Championship, een hele mond vol, een soort bedrijvencompetitie in teams. Dit gebeuren gaat heel binnenkort, van 19 tot 21 februari van start. Meer info vind je in dit chess.com-artikel. Dit tornooi inspireerde ongetwijfeld David Roos, die prompt het initiatief nam om een Belgische variant op te zetten. Deelnemen aan de Belgische bedrijvencup doe je door een team in te schrijven op Lichess, waar het ganse gebeuren zal plaatsgrijpen. Wie interesse heeft, die vindt hier alle info.

*Tot slot nog deze aankondiging: Maandag aanstaande 22/01/2021 verwacht Meester Steven jullie in het virtuele schaakhuis voor wat schaakonderricht. De geïsoleerde d-pion is het hoofdthema, een gewaagde keuze in deze lockdowntijden 😁. Deze pion speelt een grote rol in tal van openingen, bijvoorbeeld in het Frans, Nimzo-Indisch, Damegambiet, de Caro-Kann, etcetera... Een goed begrip van de dynamiek in dit soort stellingen is van cruciaal belang voor elke schaker. Zoals steeds is de sessie opgebouwd rond een klassieke meesterpartij, met inleidende theorie en oefeningen opgesmukt met enkele anekdotes over de betrokken grootmeesters. Komt dat zien (en horen)!

Kort

Na het schaakgeweld van afgelopen week in Wijk aan Zee, doe ik het deze week wat rustiger aan met enkele korte berichtjes, het kan niet iedere week hoogmis zijn...

*Topschakers wordt heden ten dage geen moment rust gegund, na Tata Steel Chess zijn de grootmeesters van de schaakkunde te vinden achter hun PC, waar ze met z'n zestienen uitmaken wie het derde onderdeel van de Champions Chess Tour gaat winnen. Deze twaalfdelige 'online schaakcyclus' is aanbeland bij de Opera Euro Rapid, waar blijven ze toch die namen halen? Een Rapid zestienkamp met rechtstreekse uitschakeling waar, na de eerste ronde Carlsen en Giri de lijst aanvoeren. Intussen werd de tweede eliminatieronde opgestart en men gaat door tot het weekend waar de finale wordt betwist. Geïnteresseerden kunnen op deze site hun hartje ophalen.

*Meester Steven was maandag laatstleden weer in bloedvorm. Hij bracht, zoals steeds, een interessante les dit keer over die zogezegde kleine niemendalletjes op het schaakbord die tot grootse dingen in staat blijken te zijn (nvdr pionnen) . Enkele inleidende oefeningen met pionpromotie, -doorbraak en stukblokkade maakten het online kijk- en luisterpubliek warm voor de afsluitende grootmeesterpartij tussen Anderssen en Steinitz. Die laatste zei ooit dat de pionnen de ziel van het schaakspel waren en na afloop van de les durven we Steinitz niet meer tegenspreken...

*De West-Vlaamse Schaakliga kon niemand minder dan Daniel King strikken voor een online (Engelstalig) lesje met als onderwerp 'Best Games'. Mister King zal enkele mooie partijen bespreken en de ideeën hier achter. U wordt massaal verwacht op zaterdag 20 februari. Alle info vind je hier. Een werkelijk unieke kans om deze grootmeester aan het werk te zien en te horen, ik ben alvast ingeschreven...

*Tot slot nog dit kakelvers nieuws, vers van de pers, heet van de naald,... De (Torhout)-Werchter van de schaaktornooien gaat ook dit jaar terug door. De Brugse Meesters of wat dacht u, gaan door van 14 tot 20 augustus. Meer info vind je alvast in deze flyer. Wie niet kan wachten en al een plaats wenst te reserveren (jawel) die kan op de officiële site terecht. Zo hebben we toch al iets om naar uit te kijken deze zomer.

Drama aan Zee

Copyright © Jurriaan Hoefsmit - Tata Steel Chess Tournament 2021

De 83ste editie van het Tata Steel Chess Tournament zit er op en was bij momenten een beklijvend spektakelstuk met enkele historische partijen, een zinderend scoreverloop en een ontknoping waar schaakminnend Nederland in hun stoutste verwachtingen nooit van had durven dromen. Wijk aan Zee startte wat aarzelend met de afzegging van enkele smaakmakers omwille van het nog steeds niet getemde coronavirus. De vervangers oogden wat onbekend, jong en leken de grandeur van het tornooi naar beneden te halen. De organisatoren toonden echter dat ze het reilen en zeilen in het schaakwereldje kennen en de uitgenodigde 'mindere goden' gooiden meermaals grote ogen en vertoefden regelmatig in de bovenste regionen van de rangschikking. De laatste ronde was vele jaren een soort van luilekkerzondag, waarbij de winnaar al gekend is en de rest zich beperkt tot schuifpartijtjes. De laatste ronde van editie 2021 begon met nog vier mogelijke kandidaten voor de eindzege: Giri, Firouzja, Caruana en Van Foreest. Schaakgodin Caïssa had voor deze laatste ronde iets speciaals in gedachten: De twee deelnemende Nederlanders eindigden ex aequo en mochten onder elkaar uitmaken wie zijn naam op de erelijst van Wijk aan Zee mocht schrijven. Wie dat is geworden kun je hieronder lezen in een kort verslagje van de resterende vier rondes...

Nederlander Anish Giri, onthou zijn naam 😇, komt in ronde tien solo aan de leiding. In een remiseachtig eindspel slaagt hij er toch nog in om het volle punt binnen te halen tegen de Pool Wojtaszek. Eén van de smaakmakers van het tornooi en Carlsenkiller de Rus Esipenko volgt op een halfje na een mooie zege tegen de Spanjaard Anton. Na een mindere opening was hij alsnog in de match gekomen, om het in het eindspel met zijn vrijpion ondersteund door zijn torens af te maken. Maxime Vachier-Lagrave (MVL) kon nog eens winnen en dat tegen rode lantaren Donchenko na toch weer een belabberde beginstelling. De rest van het pak speelde gelijk en daarvan onthouden we dat Caruana zijn betere stelling niet kon verzilveren tegen Carlsen.

Ronde elf kent twee topduels waar de punten gedeeld worden, een pijnlijke nederlaag en een hartverwarmende eerste zege. Leider Giri mag met zwart aan de bak tegen de wereldkampioen Magnus Carlsen. Magnus beet nog maar eens zijn tanden stuk op zijn rivaal en laat hiermee definitief zijn laatste kans schieten op de tornooizege. De match tussen Caruana en Firouzja was niet geschikt voor hartlijders, het werd een topgame waar beide grootmeesters kansen lieten liggen op een belangrijke overwinning in de eindfase van het tornooi. Wie blijkbaar geen last van de zenuwen heeft is Jorden Van Foreest, laten we die naam ook maar onthouden 😇. Harikrishna had verkeerdelijk een stuk geofferd in de opening en zo kende Jorden een relatief makkelijke namiddag met een derde overwinning. Esipenko die Carlsen de broek afdeed, werd nu koud gepakt door de jonge Noor Tari, die hiermee zijn eerste zege boekte. Deze eerste en zeer zure nederlaag voor Esipenko doet ook zijn titelkansen wegsmelten als sneeuw voor de zon.

Slechts één grootmeester zegeviert in ronde 12: Harikrishna kan een gelijk eindspel met dames en torens winnend afsluiten, de jonge Duitser Donchenko is de pineut. Alle andere games eindigen met een puntendeling. De opmerkelijkste was wel die tussen leider Giri en titelkandidaat Firouzja. Giri was 'onderweg' twee pionnen in het voordeel gekomen en het eindspel met maar liefst vier pionnen (2 keer  2 vrijpionnen) tegen een paard en elk een toren leek overduidelijk naar zijn kant over te hellen. Giri liet het echter weer eens liggen, waren het de zenuwen (?) of was het het miraculeuze tegenspel van de jonge Iraniër die het hem deed? Een gemiste kans voor Giri, die hem de volgende dag heel zuur gaat opbreken...

Ronde dertien, laatste ronde van een toch wel opmerkelijk tornooi en bijltjesdag. Bij de aanvang leidt Giri solo met een halfje voor op Firouzja, Caruana en Van Foreest. Wanneer er spelers met gelijke punten eindigen worden deze gescheiden door het Sonneborn-Berger-systeem en de eerste twee spelen voor de tornooizege. Deze 'rare' kronkel in het wedstrijdreglement zal dit keer beslissen over leven en dood. Van Foreest zorgt voor sensatie door te doen wat hij moet doen en dat is zegevieren over Grandelius, één van de smaakmakers van het tornooi. In een Siciliaanse Najdorf beukt Jorden zich een weg naar de finale, maar daarvoor mag Giri niet winnen. Giri blijft braaf of is het (weer eens) onmachtig (?) en wint weer niet. Anton maakt het hem knap lastig om zelfs een gelijkspel uit de brand te slepen. Ook Caruana komt niet verder dan een puntendeling tegen de Noor Tari. Blijft er enkel Firouzja over voor een podiumplaats en die blijft urenlang beuken op de stelling van Wojtaszek. Wat hij wellicht niet wist is dat door de 'kronkel' in het reglement de Nederlanders moeten kampen voor de tornooizege. Er volgt ook nog een incident met een overijverige arbiter, die Firouzja en Wojtaszek na zes uur wil laten verder spelen aan een ander bord omdat de tiebreaks moeten beginnen. Onbegrijpelijk op dit niveau en duidelijk vooraf niet goed gecommuniceerd. Firouzja weigert plaats te maken, maar na dit voorval is het vet duidelijk van de soep en komen beide spelers snel remise overeen. Een smet op het blazoen van de organisatoren na een voortreffelijk schaaktornooi, enkele dagen later volgt een officiële verontschuldiging van de jury en blinkt hun blazoen gelukkig weer als nooit tevoren. En dan moet ik het nu nog hebben over de tiebreaks... 

Twee blitzpartijen gevolgd bij gelijke stand door een allesbeslissende Armageddongame gaan beslissen over de tornooizege. De hoofdrolspelers van dienst zijn Anish Giri, die bij mijn weten, nog nooit een evenement van dit niveau heeft gewonnen, versus Jorden Van Foreest, oudste van de Van Foreest-familie en vooraf door de bookmakers bedacht met de kans op eindwinst van één op 250! Hoeveel pech of geluk kun je hebben in een tornooi? Veel precies: Jorden die een zeer knap tornooi speelde, ontsnapt twee keer in de blitz en sleept remise uit de brand. De Armageddon geeft een gewonnen stelling voor Giri, maar die laatste komt in tijdnood en gaat door zijn vlag. Drama aan Zee voor Giri en Feest aan Zee voor Van Foreest (8,5/13). Esipenko (8) die zijn laatste ronde won tegen Donchenko wordt nog onverhoopt derde. Firouzja is vierde (8) en Caruana vervolledigt de top vijf (8). Carlsen eindigt ontgoochelend zesde (7,5) maar hij zat wellicht met zijn hoofd in de zakencijfers?  De groep rond Magnus Carlsen met onder andere de sites Chess24 en Chessable maakte na het tornooi bekend dat ze uitgeverij New In Chess hebben overgenomen. New In Chess is voornamelijk gekend voor zijn kwalitatieve schaakboeken en voor het tijdschrift met dezelfde naam.

Wie alles over het voorbije meer dan geslaagde Tata Steel Chess Tournament wil herlezen, die kan op de officiële site terecht.

Kort en nu heel kort, nog dit:

*Meester Steven heeft het maandag aanstaande 8 februari om 20h00 in een nieuwe les in het virtuele schaakhuis over pionnen. Zelfde lesopbouw en dus zeker niet te missen.

*In datzelfde schaakhuis kun je op zaterdag 20 februari een online sessie meemaken met niemand minder dan GM Daniël King. Inschrijven doe je via Glenn Dayer en deelnemen kost 10 euro. Alle info is hier te vinden.

*We eindigen met het volgende pas binnengelopen bericht: De Belgische Online Schaakclub speelt in de meesterdivisie van de Nederlandse Interclubs en sedert dit weekend staat op de website van de Belgische Online Schaakclub een interessante FAQ  (Ssst Meester Keirse is co-auteur).