Het is bijltjesdag in de sportwereld... Nadat de allergrootste uit de bokswereld de legendarische Mohammed Ali het tijdelijke voor het eeuwige heeft geruild, bereikt ons nu ook slecht nieuws uit de schaakwereld. Viktor Korchnoi, bijgenaamd Viktor de Verschrikkelijke is niet meer. Hieronder een uitgebreide biografie van één van de allergrootsten uit de schaaksport.
Viktor Lvovich Korchnoi werd geboren op 23 maart 1931 in het toenmalige Leningrad, nu Sint-Petersburg. Hij leerde op zesjarige leeftijd schaken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de jonge Viktor het moeilijk. Naar eigen zeggen overleefde hij het Beleg van Leningrad omdat hij de rantsoeneringsbonnen kreeg van gestorven familieleden. Toen de oorlog voorbij was legde Korchnoi zich volledig toe op het schaken en maakte al snel grote vorderingen : Op zestienjarige leeftijd werd hij voor het eerst jeugdkampioen van de Sovjetunie en op zijn twintigste kreeg hij de titel van Russisch meester, destijds de jongste ooit. De opgang van de jonge Viktor was ook Botwinnik niet ontgaan en die nodigde hem uit om te studeren aan zijn prestigieuze schaakschool. Hier kon hij zich meten met toptalenten als Tal, Petrosian & Spassky. In zijn beginperiode werd Korchnois stijl gekenmerkt door agressief tegenspel en een groot doorzicht in moeilijke defensieve stellingen. Een manier van spelen die hem afwisselend grote successen en geregeld ook pijnlijke nederlagen bezorgde. Gelukkig begonnen de schaaklessen van grootmeester Botwinnik langzaam maar zeker vruchten af te werpen : In 1956 werd Viktor Korchnoi grootmeester en deed hij voor het eerst mee aan de kampioenschappen van zijn land. Pas in 1960 zou hij voor de eerste maal kampioen worden van de Sovjetunie met een score van 14/19 (Leningrad). Dit huzarenstukje zou hij later nog driemaal herhalen: Viktor werd de beste van zijn land in 1962 (Jerevan), 1964 (Kiev) & 1970 (Riga). In 1961 mengde hij zich voor het eerst in de strijd om het wereldkampioenschap door zich in het Interzonetornooi van Stockholm te plaatsen voor het kandidatentornooi op Curaçao, waar hij verder geen rol van betekenis speelde. Het duurde tot 1967 voor ‘Viktor De Verschrikkelijke’ zich nog eens in de titeldebatten kon mengen. Na zijn sterke prestatie in het Interzonetornooi van Sousse, veegde hij in de kandidatenmatchen de vloer aan met achtereenvolgens Reshevsky (5.5-2.5) en Tal (5.5-4.5). De finale verloor hij echter van toekomstig wereldkampioen Boris Spassky (3.5-6.5). Korchnoi was er nu vast van overtuigd dat hij ooit eens de beste van de wereld zou worden, daarom bereidde hij zich maniakaal voor op de volgende kandidatencyclus. Zijn goeie vriend David Bronstein en zijn latere aartsvijand Anatoli Karpov hielpen hem bij het verwezenlijken van zijn levensdroom. Het mocht helaas niet zijn : Korchnoi won wel van Geller (5.5-2.5), maar moest zijn meerdere erkennen in Petrosian (4.5-5.5).
In 1974 probeerde Viktor Korchnoi het nog eens : Het Braziliaanse wonderkind Henrique Mecking werd verslagen met 7.5-5.5 en ook Petrosian moest dit keer de duimen leggen (3.5-1.5). Zo bereikte Korchnoi de finale waar hem toptalent Anatoli Karpov wachtte. Onder hen beiden zou uitgemaakt worden wie wereldkampioen Bobby Fischer mocht partij geven. Ondertussen waren de relaties tussen Korchnoi en de Russische autoriteiten danig verzuurd : Viktor had de grootste moeite om trainingspartners te vinden ter voorbereiding van het duel tegen Karpov. Bronstein werd zelfs gestraft toen hij zijn schaakmaatje wilde helpen. Op het hoogste politieke niveau in de Sovjetunie was nog voor de match beslist dat Karpov moest winnen, want hij werd de hoogste kansen toebedacht om het Amerikaanse gevaar luisterend naar de naam Fischer te stoppen. Korchnoi hield niet van politieke spelletjes en verkocht zijn vel duur tegen Karpov. Na een regelrechte thriller eindigde de wedstrijd op 11.5-12.5 in het voordeel van Karpov. Aangezien Bobby Fischer weigerde om zijn wereldtitel te verdedigen werd Karpov prompt tot wereldkampioen uitgeroepen. Korchnoi werd meer en meer geïsoleerd door de Sovjetregering en mocht niet meer aan buitenlandse tornooien deelnemen omdat men vreesde dat hij zou overlopen naar het Westen. Hieraan kwam een einde in 1976 toen er meer en meer kritiek kwam op het feit dat Karpov wereldkampioen was geworden zonder tegen Fischer te spelen en dat diezelfde Karpov zich ook niet kon meten met de nummer drie van de wereld (Korchnoi) omdat die geboycot werd. Viktor Korchnoi nam in 1976 deel aan het IBM-tornooi in Nederland, dat hij overigens won. Na zijn overwinning vroeg hij aan Tony Miles, een Engels grootmeester, om voor hem de woorden ‘Political Asylum’ te spellen. Korchnoi was de eerste Sovjetgrootmeester die asiel aanvroeg in het Westen. Het deed de gespannen verhouding tussen Oost en West in volle Koude Oorlog zeker geen goed. Na een kort verblijf in Nederland , waar hij in 1977 zelfs landskampioen werd, emigreerde Viktor naar Zwitserland (1978) waar hij bleef wonen tot zijn dood. In de WK-cyclus die volgde op zijn vlucht moest Viktor Korchnoi louter uitkomen tegen ex-landgenoten. Zo versloeg hij in 1977 achtereenvolgens Petrosian (6½-5½), Poloegajevski (8½-4½) en oud-wereldkampioen Spasski (10½-7½).
In 1978 speelde Korchnoi tegen aartsrivaal Anatoli Karpov om de wereldtitel. Deze wedstrijd ging de geschiedenis in als de meest bizarre ooit gespeeld. Er was meer deining naast het bord dan op het bord met als meest flagrante uitschieters : Karpov eiste dat de stoel van Korchnoi werd onderzocht met behulp van X-stralen op zoek naar verboden voorwerpen. Korchnoi vroeg dan weer dat een hypnotiseur die tot Karpovs entourage behoorde werd verwijderd uit de zaal omdat hij last had van negatieve vibraties. Karpov op zijn beurt klaagde over de zonnebril van Korchnoi die het licht op het podium teveel weerkaatste. De zotste eis kwam evenwel van Viktor Korchnoi die wou dat Karpov tijdens de wedstrijd geen vruchtenyoghurt zou eten, want zijn secondanten zouden hem met de kleur van de vruchtjes signalen kunnen geven ! Er werd gelukkig ook nog een beetje geschaakt : Na eerst zeven gelijke spelen, nam Karpov resoluut de leiding met drie winstpartijen meer dan zijn uitdager, Korchnoi won één puntje terug maar moest het onmiddellijk teruggeven. Karpov leidde met 5 tegen 2 in de winstpartijen en had genoeg aan één punt om zijn wereldtitel te verlengen. Viktor De Verschrikkelijke vocht als een leeuw en kwam terug tot 5-5. Karpov herwon net op tijd zijn kalmte en versloeg Korchnoi in de volgende partij : 6-5 en Anatoli Karpov verlengde zijn wereldtitel. Na deze titelstrijd startte de schaakbond van de Sovjetunie een boycot van de matchen waar Korchnoi aan deel nam. Dit had tot gevolg dat hij een aantal jaren moeite had om uitnodigingen voor grote tornooien te krijgen. Voor het wereldkampioenschap bleef hij echter meedoen. In 1981 versloeg hij Petrosian (5.5-3.5) en Poloegajevski (7.5-6.5), waarna hij in de finale tegen Robert Hübner moest uitkomen. Hübner brak de match af bij een 4.5-3.5 achterstand en zodoende mocht Korchnoi wederom tegen Karpov aantreden in de strijd om de wereldtitel. Het ging er deze keer minder bizar aan toe, maar achter de schermen werden vuile politieke spelletjes gespeeld : Toen Korchnoi asiel kreeg in het Westen waren zijn vrouw en zoon achtergebleven in de Sovjetunie. Korchnoi Junior wou zijn vader volgen achter Het Ijzeren Gordijn, maar de autoriteiten kregen lucht van zijn driest plan. Hij werd opgepakt en naar een werkkamp gestuurd. Dat zijn niet bepaald gunstige omstandigheden voor een vader om te strijden voor de hoogste schaakeer. Viktor Korchnoi verloor dan ook met grote cijfers van Anatoli Karpov (7-11). Korchnoi is één van de weinigen die dicht bij de wereldtitel zijn geweest zonder haar te winnen. In de volgende kandidatencyclus speelde Korchnoi nog éénmaal een belangrijke rol. Niet zozeer door in 1983 van Lajos Portisch te winnen(6-3), maar door tegen Garry Kasparov te spelen. Viktor toonde heel wat sympathie voor de jonge Kasparov, waarin hij zichzelf herkende. Ook Kasparov werd naar de achtergrond geduwd door de Sovjetregering die partijgenoot Karpov liever zag schitteren aan de hoogste schaakhemel. Korchnoi begon goed, maar zakte later in en verloor met 4-7.
In de jaren tachtig en negentig bleef Korchnoi een actief en succesvol tornooispeler; in de matchen van de kandidatencyclus speelde hij echter geen rol van betekenis meer. Hij speelde geregeld met veel succes de Olympiade voor zijn nieuwe thuisland Zwitserland, won in 2006 ‘The Bayoles Open’(Spanje) voor Tiviakov en in datzelfde jaar werd hij wereldkampioen bij de senioren. Hij blijft actief in de schaakwereld tot hij in december 2012 een beroerte krijgt. Schaken op hoog niveau wordt moeilijker en moeilijker: In 2015 laat hij nog eens van zich horen door in een exhibitiewedstrijd tegen de Duitse grootmeester Uhlmann gelijk te spelen. Het was nog één van zijn zeldzame wapenfeiten, officieel had hij zich in december 2014 teruggetrokken uit de schaakwereld en was hij met 'pensioen'.
Korchnoi was in alle opzichten een opmerkelijke speler : Hij voelde zich zowel thuis in offensieve als in defensieve partijen. Hij kon aanvallen, de tegenaanval succesrijk voeren, positioneel spelen en was een meester in het eindspel. In onderlinge partijen was hij veel beter dan Tal, Petrosian en Spassky en hield hij gelijke tred met Botwinnik en Fischer. Gedurende zijn opmerkelijke carrière versloeg hij alle wereldkampioenen van Botwinnik tot Kasparov, maar zelf wereldkampioen is hij helaas nooit geworden…
Geen opmerkingen:
Een reactie posten